ΚΕΘΕΑ ΠΗΚΝ 2011

Αποτελέσματα ημερίδας για τη θεραπεία της εξάρτησης και της παραβατικότητας στο πλαίσιο του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης

21.5.2012

Τη σημασία των προγραμμάτων κοινωνικής ανάπτυξης σε επίπεδο πρόληψης και των παρεμβάσεων για φυλακισμένους και αποφυλακισμένους σε επίπεδο θεραπείας, ανέδειξε η ημερίδα  «Θεραπεία της εξάρτησης και της παραβατικότητας στο πλαίσιο του συστήματος της ποινικής δικαιοσύνης», που διοργάνωσε το ΚΕΘΕΑ με τη συμμετοχή ελλήνων και ξένων ειδικών.

Είναι γνωστό ότι οι περισσότεροι χρήστες παράνομων ουσιών έρχονται κάποια στιγμή αντιμέτωποι με το νόμο, κυρίως στην προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν την επόμενη δόση. Ένας στους δύο χρήστες που απευθύνονται στα προγράμματα απεξάρτησης έχει δικαστικές εκκρεμότητες, ενώ το 70% αναφέρει τουλάχιστον 1 σύλληψη στη ζωή του. Στις φυλακές διαφόρων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης το ποσοστό των εξαρτημένων κρατούμενων ξεπερνά το 40%. Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, στις ελληνικές φυλακές βρίσκονται περισσότεροι από 11.000 κρατούμενοι, οι μισοί περίπου από τους οποίους για παραβάσεις του νόμου περί ναρκωτικών. Πολύ σημαντικό ποσοστό των  κρατουμένων, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, κάνει χρήση μέσα στη φυλακή. 

Τα προγράμματα απεξάρτησης (θεραπευτικές κοινότητες) δεν είναι μόνο αποτελεσματικά στην επίτευξη της ψυχικής απεξάρτησης και της κοινωνικής και εργασιακής ένταξης, αλλά μειώνουν δραστικά και τα ποσοστά παραβατικότητας των συμμετεχόντων. Για το σύνολο των συμμετεχόντων και ανεξαρτήτως χρόνου παραμονής στη θεραπεία οι καταδίκες μειώνονται στο μισό, και οι φυλακίσεις μετά τη θεραπεία κατά  56%. Το ποσοστό απεμπλοκής από την παραβατικότητα και τα προβλήματα με το νόμο αυξάνονται όσο αυξάνεται και ο χρόνος παραμονής στη  θεραπεία. Ποσοστό  73% όσων ολοκληρώνουν  τη θεραπεία δεν έχει καμία εμπλοκή με το νόμο πέντε χρόνια μετά την έναρξή της.

Η χρήση ουσιών παρουσιάζει σημαντική σύνδεση και με την παραβατικότητα των ανηλίκων. Σύμφωνα με στοιχεία της αστυνομίας των ετών 1990-2009, το 90,7% των αδικημάτων από ανήλικους αφορά παραβάσεις ειδικών νόμων (ΚΟΚ και νομοθεσία για τα ναρκωτικά) και μόνο το 9,3% αδικήματα του  ποινικού  κώδικα και άλλα αδικήματα. Τα εναλλακτικά της φυλάκισης μέτρα και οι μη στερητικές της ελευθερίας ποινές είναι προτιμότερες για ανήλικους παραβάτες, αλλά εφαρμόζονται σπάνια στην Ελλάδα, παρά τις σχετικές επιλογές που προσφέρει η ελληνική ποινική νομοθεσία.  Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, σήμερα στη χώρα υπάρχουν περισσότεροι από 500 ανήλικοι κρατούμενοι.

Οι δημιουργία πολυεπίπεδων παρεμβάσεων τόσο εντός των σωφρονιστών καταστημάτων όσο και των ειδικών καταστημάτων κράτησης νέων, που θα συνδέονται με προγράμματα υποστήριξης και επανένταξης μετά την αποφυλάκιση, είναι απαραίτητη για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, δίνοντας ουσιαστική διέξοδο και προοπτική στους χρήστες και την κοινωνία. Οι παρεμβάσεις αυτές δεν είναι μόνο ανθρωπιστικά και κοινωνικά αναγκαίες αλλά και οικονομικά αποδοτικότερες. Το κόστος φυλάκισης είναι υψηλότερο από αυτό της θεραπείας, ενώ χωρίς κατάλληλες θεραπευτικές παρεμβάσεις κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού και μετά την αποφυλάκιση τα ποσοστά υποτροπής στη χρήση και το έγκλημα είναι υψηλά. 

Σε ό,τι αφορά τον τομέα της πρόληψης, υπογραμμίστηκε η σημασία στρατηγικών για την κοινωνική ανάπτυξη, με προγράμματα για την οικογένεια, το σχολείο και τις τοπικές κοινότητες. Σε περιόδους οικονομικής κρίσης όπου ενισχύονται οι παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωση προβλημάτων ψυχικής υγείας, εξαρτήσεων και παραβατικότητας, η κοινωνική ανάπτυξη μπορεί να αποτελέσει ουσιαστικό αντίβαρο, υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρχει σαφής πολιτική, οικονομική στήριξη,  ενεργοποίηση των πολιτών για συμμετοχή στις τοπικές δράσεις, οργάνωση και συντονισμός των  διαφόρων  υπηρεσιών και υπέρβαση των γραφειοκρατικών δυσκολιών.

Τμήμα Ενημέρωσης ΚΕΘΕΑ